Vanaf dit jaar is in Apeldoorn een vernieuwde Commissie Omgevingskwaliteit actief. Deze commissie vervangt de vroegere Commissie Ruimtelijke Kwaliteit (CRK), vaak ook welstandscommissie genoemd. Belangrijkste verschil met de CRK is dat de Commissie Omgevingskwaliteit zich meer gaat richten op het adviseren en toetsen van prominente projecten. Dat zijn projecten op prominente locaties, of projecten met een grote impact op hun omgeving. Door op deze projecten meer sturing en advies te geven verwachten we de omgevingskwaliteit van de gemeente als geheel te verbeteren.
De commissie adviseert ontwikkelaars en initiatiefnemers meerdere keren in het voortraject en toetst plannen ook aan het einde van het ontwerpproces. De commissie bestaat uit zes onafhankelijke deskundigen op het gebied van architectuur, stedenbouw, landschap, cultuurhistorie en leefbaarheid. Twee leden zijn nieuw, vier deskundigen zaten eerder ook in de CRK.
Meer dan architectuur en welstand
De Commissie Omgevingskwaliteit kijkt naast de zichtbare kwaliteiten van een bouwplan (de architectuur, inpassing in landschap) ook nadrukkelijk naar de niet-zichtbare kwaliteiten. Draagt een plan bij aan een aangename verblijfskwaliteit en aan de sociale veiligheid en leefbaarheid van een gebied? De commissie heeft daarvoor nu ook een leefbaarheidsadviseur in haar midden, dit is één van de twee nieuwe leden. Daarnaast kiest de gemeente met deze commissie dus bewust voor een focus op de meest prominente projecten.
Het advies van de commissie gaat naar het college van burgemeester en wethouders. Het college beslist dan of een omgevingsvergunning wordt afgegeven. Een positief advies van de Commissie Omgevingskwaliteit is een voorwaarde voor het verlenen van een omgevingsvergunning.
Waarom belangrijk?
Als gemeente Apeldoorn staan we voor grote uitdagingen in het ruimtelijk domein de komende jaren. We werken nu ook hard aan een Omgevingsvisie waarmee we de ambities voor de stad en dorpen voor de komende jaren invullen. Omgevingskwaliteit is een wat abstract begrip, maar betekent in feite dat we streven naar een aantrekkelijke stad en aantrekkelijke dorpen om in te wonen, werken en leven. Waarbij we moeten behouden wat goed is, maar ook blijven ontwikkelen. Op een goede manier, met oog voor de kwaliteit.
Wat is een prominent project?
Dat zijn ten eerste projecten in prominente gebieden. Daarmee doelen we op gebieden die een prominente ligging hebben of relatief veel invloed hebben op hun omgeving. Op deze digitale kaart kunt u precies zien of een locatie in een prominent gebied ligt. We onderscheiden drie soorten prominente gebieden:
- Apeldoornse identiteitsdragers: dit zijn gebieden die typisch zijn voor Apeldoorn en die we moeten beschermen. Het zijn vaak al gebieden met een hoge kwaliteit en dat willen we graag zo houden. Denk hierbij aan de cultuurhistorische beschermde gebieden en de beken en sprengen.
- Zichtbare locaties: dit zijn gebieden waar veel inwoners en bezoekers komen en die goed zichtbaar zijn. De kwaliteit kan op veel plekken beter. Denk hierbij aan de locaties zichtbaar langs de snelweg en langs de ring. Ook drukke voorzieningen, zoals het centrum en het theater, horen hierbij.
- Dynamische gebieden: dit zijn de gebieden waar we nog veel ontwikkelingen verwachten. Kwaliteit toevoegen kan het makkelijkste op het moment dat gebieden zich ontwikkelen. Denk hierbij aan het centrum en de spoorzone.
Ten tweede vinden we een bouwplan met een substantiële impact op de omgeving ook een prominent project. Dit criterium is minder concreet en is moeilijk in regels te vangen. Het gaat erom dat een plan het niveau van architectuur overstijgt. Er is ook sprake van een grote stedenbouwkundige of landschappelijke impact, of grote impact op de leefbaarheid van de stad.
Welstandsadvies bij kleine en niet prominente projecten
Het grootste deel van de bouwaanvragen die de gemeente behandelt gaat om relatief kleine aan- en uitbouwen van een gebouw of woning. Dit soort projecten hebben een beperkte impact. Deze kleine verbouwingen zijn ook vaak vergunningsvrij. Is er toch een bouwvergunning nodig, dan geeft de architect van de commissie omgevingskwaliteit een welstandsadvies. Deze werkwijze is overigens niet anders dan voorheen.
Voor de grotere projecten die niet aangemerkt worden als prominent project gaat deze zelfde werkwijze gelden. Ook hier kijkt dus altijd wel een architect mee en krijgt een initiatiefnemer wel een welstandsadvies.
Monumenten
De commissie adviseert en toetst ook bij veranderingen aan monumenten. Als bijvoorbeeld een eigenaar van een monument zijn woning wil verbouwen, dan denkt de commissie mee in het ontwerpproces. Deze werkwijze verandert ook niet.
Aanleiding veranderingen
De veranderingen zijn gebaseerd op een onderzoek dat afgelopen jaar is uitgevoerd. De wens was om een hogere kwaliteit op belangrijke plekken in de stad te stimuleren en om het proces efficiënter te organiseren. Verschillende varianten van onafhankelijke commissies zijn ambtelijk en bestuurlijk besproken. In december 2020 heeft de gemeenteraad ingestemd met de nieuwe Commissie Omgevingskwaliteit en ook ingestemd met de samenstelling van de commissie.